Autor: Fundusz Sołecki w Gminie Pawłów – nowy rozdział w lokalnej demokracji
W dniu 31 marca 2025 r. Rada Gminy Pawłów podjęła decyzję, która może znacząco wpłynąć na sposób funkcjonowania lokalnych wspólnot wiejskich. Po wieloletnich dyskusjach i rozważaniach, większością głosów została przyjęta uchwała o wyodrębnieniu Funduszu Sołeckiego w budżecie Gminy Pawłów. Za uchwałą opowiedziało się 11 radnych, 4 wstrzymało się od głosu.
To ważny moment dla wszystkich mieszkańców wsi w naszej gminie, bowiem od przyszłego roku zyskają oni możliwość bezpośredniego decydowania o części gminnych środków.
Fundusz Sołecki – co to takiego?
Fundusz Sołecki to szczególny instrument finansowy, który działa w wielu gminach wiejskich i miejsko-wiejskich w Polsce. To forma budżetu obywatelskiego przeznaczona specjalnie dla sołectw. Środki w ramach funduszu są wyodrębniane z budżetu gminy, a ich wysokość zależy od liczby mieszkańców danego sołectwa oraz od zamożności całej gminy. Co ważne – są to pieniądze przeznaczone do wyłącznej dyspozycji mieszkańców wsi.
Jak tłumaczył podczas sesji radny Emil Krzemiński – Fundusz Sołecki to mechanizm, który daje ludziom realny wpływ na to, co dzieje się w ich najbliższym otoczeniu. Dzięki niemu mieszkańcy mogą samodzielnie decydować, czy potrzebny jest plac zabaw, nowe oświetlenie, remont drogi czy wyposażenie świetlicy.
Zgodnie z ustawą, środki z funduszu muszą być przeznaczone na zadania własne gminy, które służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Można je również przeznaczyć na usuwanie skutków klęsk żywiołowych.
Głosowanie i głosy w dyskusji
Podczas sesji Rady Gminy nie zabrakło ożywionej debaty. Wójt Gminy Marek Wojtas podkreślał, że choć idea Funduszu Sołeckiego jest słuszna i godna poparcia, to należy mieć świadomość konsekwencji finansowych jego wprowadzenia – To nie są dodatkowe pieniądze. Fundusz Sołecki będzie finansowany z tej samej puli środków, którą do tej pory przeznaczaliśmy na inwestycje. W praktyce oznacza to konieczność ograniczenia innych zaplanowanych działań. A trzeba pamiętać, że niektóre z nich mają zapewnione dofinansowania sięgające nawet 80%. Rezygnując z nich na rzecz rozdrobnionych inicjatyw lokalnych, tracimy szansę na realizację większych projektów.
Wójt wskazywał również na niematerialne korzyści płynące z utworzenia funduszu – rozwój obywatelskości, większe zaangażowanie mieszkańców, poczucie wpływu i odpowiedzialności za swoje otoczenie. Problemem bowiem, z jakim boryka się wiele sołectw, jest niska frekwencja na zebraniach wiejskich i ograniczone zainteresowanie sprawami wspólnoty lokalnej.
– Jeżeli zebranie wiejskie przyciąga 5 czy 10 osób, a do wyborów sołtysa przychodzi zaledwie 20 osób na 500 uprawnionych – to znaczy, że mamy ogromne pole do pracy. Być może fundusz, z którym będą wiązały się konkretne decyzje i pieniądze, będzie impulsem do zmiany – mówił Wójt.
Głos mieszkańców – za lokalnością i sprawczością
Radny Jerzy Hamera zwrócił uwagę na potrzebę decentralizacji i większego zaufania do mieszkańców – Duże inwestycje są potrzebne, nikt tego nie neguje. Ale mieszkańcy każdej miejscowości chcą mieć poczucie, że ich głos się liczy. Czasem potrzebne są drobne rzeczy: ławki, kosze, mały remont drogi, doposażenie świetlicy. A z perspektywy małych wsi to właśnie te drobiazgi mają znaczenie. Ludzie widzą, że w sąsiednich gminach takie rozwiązanie funkcjonuje od lat. Czas, by i u nas mieszkańcy poczuli, że mogą decydować o swoich pieniądzach.
Oczekiwania i wyzwania
Jakie będą skutki wprowadzenia Funduszu Sołeckiego? Z jednej strony, większe zaangażowanie mieszkańców, integracja lokalnych społeczności i realizacja wielu drobnych, ale potrzebnych inicjatyw. Z drugiej – zmniejszenie ogólnej puli środków na inwestycje strategiczne, które wymagają znacznych nakładów i planowania na lata.
Wójt podkreślił też, że musimy pamiętać o zasadzie solidarności obowiązującej w gminie od lat – najpierw inwestycje w jednej miejscowości, potem w kolejnych, zgodnie z kolejnością potrzeb. Fundusz Sołecki może ten proces nieco zaburzyć, ale – jak zaznaczył – to cena za coś bardzo cennego: rozwój postaw obywatelskich i większą świadomość wspólnego działania.
Co dalej?
Uchwała o wyodrębnieniu Funduszu Sołeckiego została przyjęta. Teraz przed sołectwami i ich mieszkańcami nowe zadanie: aktywizacja społeczności, organizacja zebrań wiejskich i wspólne ustalanie, na co przeznaczyć środki.
Każde sołectwo otrzyma kwotę wyliczoną według ustawowego wzoru, uwzględniającego liczbę mieszkańców i dochody gminy. Środki będzie można planować i wydatkować już od przyszłego roku budżetowego.
Decyzja o Funduszu Sołeckim to nie tylko sprawa finansów – to decyzja o modelu samorządności. O tym, czy chcemy wspólnoty bardziej obywatelskiej, czy bardziej scentralizowanej. Odpowiedź padła – teraz wszystko zależy od nas.
