Autor: Nowa książka ks. Adama Orczyka – „Z historii Pawłowa i okolic w Górach Świętokrzyskich”
Początkiem marca światło dzienne ujrzała nowa publikacja ks. Adama Orczyka zatytułowana „Z historii Pawłowa i okolic w Górach Świętokrzyskich”.
– Pomimo, że Gmina Pawłów jest jedną z największych typowo rolniczych gmin województwa świętokrzyskiego, nie doczekała się do tej pory żadnego opracowania dokumentującego jej dzieje i historię. Pawłów jest wymieniany w różnych publikacjach, dotyczących między innymi dawnego powiatu iłżeckiego, dóbr biskupów krakowskich na terenach dawnego księstwa i województwa sandomierskiego, występuje także w publikacjach historycznych opisujących dzieje całej Ziemi Świętokrzyskiej. Nie było jednak do tej pory wydawnictwa, które w sposób całościowy przedstawiałoby historię tego terenu.
Zadanie, które stanęło przed autorem, było bardzo trudne. Gmina Pawłów jest na tyle małą jednostką administracyjną, że dotarcie do źródeł dotyczących akurat jej historii wymagało przekopania się przez setki dokumentów i opracowań. Autor musiał wykonać ogromną pracę, by z mnogości materiałów historycznych, opisujących tę część województwa wyłuskać te, które dotyczą gminy Pawłów. Z tego zadania wywiązał się wzorowo. Wszelkie opisy i tezy są bardzo solidnie udokumentowane. Zwraca uwagę ogromna ilość przypisów i tekstów źródłowych. Informacja o każdym wydarzeniu w historii tego terenu ma poparcie w odpowiednim wcześniejszym opracowaniu.
My, w dzisiejszych czasach, mówiąc o gminie mamy bardzo precyzyjnie zarysowane terytorium i granice. Natomiast opracowanie obejmujące tak odległą historię siłą rzeczy nie może się odnosić do gminy w naszym wyobrażeniu, bo takowa wtedy nie istniała. Dlatego Autor jest zmuszony potraktować historię tego terenu znacznie szerzej, częściowo opisywać dzieje klasztoru na Świętym Krzyżu, kasztelani tarskiej, opactwa w Wąchocku. Bardzo ważnym źródłem były stosunkowo dobrze udokumentowane dzieje najstarszych parafii w gminie – parafii św. Idziego w Tarczku i św. Małgorzaty w Chybicach.
Opracowanie obejmuje czasy od późnego średniowiecza aż do współczesności. Bardzo dokładnie omówiona jest historia tych stron w okresie staropolskim, w latach zaborów, dwudziestolecia międzywojennego, okresu II wojny światowej aż po Polskę Ludową i okres po 1989 r. Autor poświęcił wiele miejsca czasom najnowszym. Dokładnie opisana jest obecna struktura gminy, gminne instytucje, oświata i kultura.
Bardzo cieszy fakt, że takie opracowanie powstało, stanowi bowiem w obecnej chwili najlepsze i w pewnych aspektach jedyne kompendium wiedzy na temat naszej małej ojczyzny.
Trzeba oczywiście wspomnieć o osobie Autora. Ksiądz Adam Orczyk opublikował wiele tekstów o charakterze historycznym. Zawsze jednak akcentuje, że pochodzi z terenu naszej gminy z miejscowości Dąbrowa. I pewnie dzięki temu książka jest napisana z taką starannością. Autor opisując i dokumentując dzieje gminy Pawłów, odnosi się w sposób naturalny do swojej ziemi rodzinnej. Chyba właśnie z tego względu poświęcił tak wiele czasu i trudu na staranne badanie źródeł, zgromadzenie faktów i napisanie tej publikacji. Dzięki takim wydawnictwom wiemy skąd pochodzimy i jaka jest nasza historia.
Mam nadzieję że książka zostanie przeczytana przez wielu mieszkańców naszej gminy. Zachęcam wszystkich do lektury – pisze w przedmowie publikacji Marek Wojtas, wójt gminy Pawłów.
Jak pisze sam autor „bezpośrednim motywem powstania publikacji jest zbliżające się 700-lecie Pawłowa jako ośrodka osadniczo-kościelnego, które przypada w 2026 roku, ale – zdaniem wielu historyków – miejscowość ma znacznie wcześniejszą metrykę, bo sięgającą XIII w stulecia, a rok 1326 to jedynie pierwsza historyczna wzmianka o Pawłowie. Niemniej istotnym impulsem do przygotowania pracy stało się obchodzone w minionym roku 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości, by w duchu osobistej i zbiorowej wdzięczności ogarnąć te wszystkie wydarzenia, które składają się na historię rodzinnych stron”.
Ks. Orczyk we wstępie podkreśla, że „książka (…) nie jest z pewnością całościowym i systematycznym opracowaniem dziejów Pawłowa i okolicznych wsi. Jest raczej zbiorem odnalezionych informacji o tych terenach, które autor gromadził od kilkunastu lat. Niektóre z nich zostały już wykorzystane w opracowniu „Zarys dziejów Parafii św. Jana Chrzciciela w Pawłowie” (Starachowice 2007). Informacje te pochodzą głównie z dostępnych opracowań źródeł historycznych i monografii.” (…) W prezentowaniu kontekstu przemian historycznych poszczególnych epok wykorzystano podręczniki historyczne, sięgnięto do publikacji będących pokłosiem konferencji naukowych poświęconych historii regionu świętokrzyskiego. (…) Wykorzystano opracowania związane z martyrologium narodu polskiego, monografie poświęcone historii Kościoła na tych terenach. (…) Uwzględniono też historyczne poszukiwania współczesnych pasjonatów historii lokalnych, które ukazały się w „Kronice Pawłowskiej”, artykuły prasowe zamieszczane w „Tygodniku Starachowickim” i „Gazecie Starachowickiej”. W odniesieniu do placówek oświatowych, znajdujących się na terenie gminy, nieocenionym źródłem wiadomości są ich strony internetowe”.
„W efekcie powstało opracowanie przekrojowe, ujęte w kluczu chronologicznym, a nie tyle problemowym, chociaż Czytelnik powinien bez trudu odnaleźć pewne stałe zagadnienia tematyczne, które przewijają się w poszczególnych rozdziałach”.
O AUTORZE
Ks. Adam Orczyk – dr nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, wykładowca Wyższego Seminarium Duchownego w Radomiu (Wydział Teologii KUL JPII). Przedmiotem zainteresowań autora jest historia szkolnictwa i wychowania ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia kandydatów do kapłaństwa. Z zakresu tej problematyki opublikował m.in.: II rinnovamento della farmazione seminaristica. Dal decreto „Optatam totius” ai successivi documenti della Congregazione pre l’Educazione Cattolica (Rzym 1997), Zakrys historii szkolnictwa i myśli pedagogicznej (Warszawa 2013), Kształcenie i formacja duchownych w średniowieczu (Lublin 2013), Kszałcenie i wychowanie w seminariach duchownych od XVI do połowy XX wieku (Sandomierz 2017). Tematyce regionalnej poświęcił m.in. publikacje Prymas Tysiąclecia patronem szkoły w Dąbrowie (Radom 2006) oraz Zarys dziejów parafii św. Jana Chrzciciela w Pawłowie (Starachowice 2007).
Jako, że wiele tekstów pochodzących z Kroniki Pawłowskiej było dla autora cennym materiałem źródłowym gorąco zachęcamy do lektury tej pozycji. Książa dostępna jest w większości gminnych bibliotek – zarówno publicznych jak i szkolnych.
